Biografia
Sto pięć lat temu, 14 stycznia 1901 r., zmarł w Paryżu bodaj najwybitniejszy matematyk francuski drugiej połowy XIX w., Charles Hermite. W jego osobowości talent matematyczny łączył się z wielką skromnością.
| |
|
Charles Hermite urodził się 24 grudnia 1822 r. we francuskim Dieuze. W wieku 25 lat z trudem ukończył studia w École Polytechnique, gdyż miał wrodzoną niechęć do egzaminów. Niemniej już wtedy dał się poznać jako bardzo utalentowany matematyk i szybko znalazł pracę na najlepszych paryskich uczelniach. Najpierw zdobył posady w macierzystej École Polytechnique i Collège de France. W 1856 r., w uznaniu wybitnych osiągnięć w matematyce, został członkiem francuskiej Akademii Nauk. W 1869 r. mianowano go profesorem w École Normale, a w 1870 r. otrzymał katedrę algebry wyższej na Sorbonie. Hermite był też członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie i Akademii Nauk w Petersburgu.
Twórcza praca Hermite'a dotyczyła wielu zagadnień z teorii liczb, teorii niezmienników i funkcji modularnych (eliptycznych). Uogólnił teorię Nielsa Henrika Abela (1802-1829) dotyczącą funkcji eliptycznych na funkcję hipereliptyczne. Wykorzystując funkcje eliptyczne, w 1878 r. podał rozwiązanie ogólnego równania piątego stopnia. W 1873 r. wykazał również, że e jest liczbą przestępną (tzn., że nie jest pierwiastkiem żadnego wielomianu dodatniego stopnia o współczynnikach wymiernych; dowód ten w języku polskim można prześledzić w tomie 2 Rachunku różniczkowego i całkowego G. M. Fichtenholtza). Dziewięć lat później, posługując się podobną metodą, Ferdinand Lindemann (1852-1939) udowodnił, że także jest liczbą przestępną. Hermite wykorzystywał metody analityczne w teorii liczb. W 1873 r. rozwinął teorię wielomianów Hermite'a, będących rozwiązaniami pewnych równań różniczkowych, a dziś powszechnie używanych w mechanice kwantowej, oraz form hermitowskich, które są zespolonym odpowiednikiem zwykłych form kwadratowych i które również znajdują zastosowanie w aparacie matematycznym mechaniki kwantowej.
Felix Klein (1849-1925) w swej monografii Vorlesungen über die
Entwicklung der Mathematik im 19. Jahrhundret (Wykłady o rozwoju matematyki w XIX wieku) tak
scharakteryzował Hermite'a:
Jednakże Hermite, niezależnie od
tego, jak wspaniałym matematykiem by nie był, nie został obdarzony tą niezwykłą
cechą, która pozwala stworzyć wokół siebie i rozwijać własną szkołę. Potrzebował
wsparcia, co powodowało, że odwoływał się do prac najpierw Jacobiego, a później
Riemanna i Weierstrassa. Tak czy owak, Hermite należy do niezwykłych postaci w
matematyce [...].
Sam Hermite tak pisał w
korespondencji (bardzo obszernej, gdyż złożyła się ona na cztery tomy, wydane w
1905 r.) z holenderskim matematykiem T. J. Stieltjesem (1856-1894): "Pan ma
zawsze rację, ja - nigdy". Hermite został nawrócony na katolicyzm przez
Augustina Louisa Cauchy'ego (1789-1857) po tym, jak niemal nie postradał życia w
czasie epidemii ospy.
Na początku sierpnia 1900 r. w Paryżu odbył się II
Międzynarodowy Kongres Matematyków. Na honorowego przewodniczącego kongresu
wybrano Hermite'a. Miał wówczas 78 lat. Pół roku później, 14 stycznia 1901 r.,
zmarł.
